Văn hóa là nền tảng xây dựng đạo đức công vụ và đạo đức công vụ là cơ sở để thực thi trách nhiệm công vụ. Việc xây dựng và không ngừng bồi đắp văn hóa, đạo đức công vụ cho đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động tại Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình có vai trò quan trọng và cần thiết trong lộ trình hướng đến một nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp, liêm chính và phục vụ nhân dân của tỉnh Ninh Bình.

Mỗi cán bộ, viên chức, người lao động tại Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình  phải xác định: Phục vụ Nhân dân là trách nhiệm, bổn phận, niềm vinh dự!

Văn hóa công vụ và đạo đức công vụ

Công vụ là thực hành nhiệm vụ công phục vụ Nhà nước, phục vụ Nhân dân, là một loại hoạt động mang tính quyền lực được thực thi bởi đội ngũ cán bộ, công chức,  viên chức Nhà nước hoặc những người khác khi được Nhà nước trao quyền, Nhân dân ủy thác quyền lực nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.

Văn hóa và đạo đức là hai phạm trù vừa mang tính thực tế, vừa có tính trừu tượng, là hệ thống các giá trị được quy định trong các văn bản cụ thể hay chỉ nằm trong tiềm thức, ý thức con người, vừa có tính tự định hướng, vừa định hướng người khác; có tính ổn định, đồng thời thường xuyên biến đổi; vừa ẩn chứa trong nhận thức, ý thức, vừa thể hiện bằng lời nói, hành động, cách thức sinh hoạt, ăn, mặc ...

Bản chất của văn hóa trong thực thi công vụ là thể hiện những chuẩn mực của con người trong các mối quan hệ liên quan đến hoạt động công vụ. Mục tiêu của hoạt động công vụ là phục vụ Nhân dân. Công chức, viên chức là nguồn lực cơ bản của nền hành chính Nhà nước, của bộ máy Nhà nước và hệ thống chính trị, cũng là lực lượng chủ yếu thực hiện hoạt động công vụ của Nhà nước. Do đó, trong quá trình phục vụ Nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức phải bảo đảm thực hiện các quy tắc ứng xử văn hóa mang tính chuẩn mực.

Chỉ khi thực thi công vụ thì văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức mới bộc lộ rõ nét nhất, cụ thể hơn là đạo đức công vụ của chúng ta mới được biểu hiện đầy đủ nhất. Trong bối cảnh hiện nay, đạo đức công vụ của cán bộ, công chức, viên chức không chỉ được đánh giá trong lúc thực thi công vụ, mà còn được đánh giá cả lúc chúng ta không thực thi công vụ, cụ thể là qua ứng xử, qua phong cách sống, sinh hoạt ở cả cơ quan và nơi cư trú, qua các mối quan hệ xã hội. Thực chất, đạo đức công vụ và văn hóa công vụ có mối quan hệ qua lại, văn hóa công vụ là nền tảng của đạo đức công vụ, ngược lại đạo đức công vụ là cơ sở để hình thành văn hóa công vụ. Xây dựng đạo đức công vụ là góp phần xây dựng văn hóa công vụ. Trong tình hình mới hiện nay, mối quan hệ này càng thể hiện rõ nét.

Đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động của Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình chúng ta cũng là một bộ phận của cộng đồng, xã hội, các yếu tố văn hóa chúng ta cũng chính là các yếu tố văn hóa dân tộc, đạo đức của chúng ta chính là đạo đức xã hội. Bên cạnh đó, chúng ta còn chịu sự điều chỉnh của các quy tắc đạo đức nghề nghiệp. Nếu chúng ta có ý thức, có trình độ sẽ hiểu việc phục vụ Nhân dân là trách nhiệm và nghĩa vụ bởi chúng ta là “công bộc” của Nhân dân, được trả lương bởi Nhân dân; ngược lại, nếu không nhận thức thấu đáo, tư duy quan cách, sẽ cho rằng người dân được chúng ta ban phát …, từ đó nảy sinh thói cửa quyền, thậm chí là hạch sách, nhũng nhiễu. Chính vì vậy, trình độ văn hóa, ý thức đạo đức công vụ chính là yếu tố quan trọng quyết định tinh thần, thái độ ứng xử, chất lượng phục vụ của chúng ta trong quá trình thực thi công vụ.

Để xây dựng một đất nước, một địa phương hay một cơ quan, đơn vị đạt tới sự phát triển mạnh mẽ về mọi mặt đều trên cơ sở xây dựng được một nền công vụ hiện đại, chuyên nghiệp, trong sạch, bởi đây chính là nền tảng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước, bảo đảm việc phục vụ người dân ngày một tốt hơn. Quá trình xây dựng nền công vụ hiện đại, chuyên nghiệp là quá trình xây dựng văn hóa công vụ, xây dựng những giá trị cơ bản của cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ, như cần, kiệm, liêm, chính ... Các cấp, các ngành đưa ra Chủ đề công tác năm là nhằm đưa nền công vụ đạt mục tiêu “Chuyên nghiệp, trách nhiệm, minh bạch, năng động và hiệu quả”. Trong những năm gần đây, nhiều quy tắc trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội … đều nhấn mạnh khía cạnh văn hóa nhằm tăng tính chất điều chỉnh hành vi. Điều này càng khẳng định, trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, văn hóa luôn là nền tảng để xây dựng đạo đức con người nói chung và đạo đức trong từng lĩnh vực hoạt động nói riêng. Chính vì vậy, xây dựng văn hóa công vụ nói chung, đạo đức công vụ nói riêng phải bắt đầu từ xây dựng văn hóa phục vụ của từng cá nhân trong đội ngũ cán bộ, viên chức và người lao động tại từng cơ quan, đơn vị trong đó có Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình chúng ta.

Bởi vì, từ khi thành lập nước đến nay, các văn bản liên quan đến nền công vụ, đến cán bộ, công chức, viên chức, như Sắc lệnh số 76/SL ngày 20/5/1950 ban hành Quy chế công chức Việt Nam, các bản hiến pháp, các đạo luật đều thừa kế tư tưởng đề cao các giá trị cơ bản của nền công vụ, của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, mà cơ bản và bao trùm nhất là trung thành với Đảng, vì lợi ích của Nhân dân, liêm chính, trung thực, khách quan, công khai, minh bạch, không thiên vị, có tính chuyên nghiệp, trách nhiệm, hiệu quả … Đây cũng chính là các yếu tố tạo nên văn hóa công vụ mà nền công vụ Việt Nam đang hướng tới.

Trước đây, đội ngũ công chức, viên chức Nhà nước thường là những người có trình độ, có học vấn, hết lòng phục vụ Nhà nước, phục vụ Nhân dân, có ý thức trách nhiệm với thể chế, “dĩ công vi thượng”, sống giản dị, không tư lợi. Tuy nhiên, những năm gần đây, do mặt trái của kinh tế thị trường, bên cạnh đa số công chức, viên chức vẫn giữ được những giá trị chuẩn mực truyền thống, thì xuất hiện một bộ phận công chức, viên chức có tư tưởng, hành động lệch lạc, họ xác định vào làm công chức, viên chức để làm giàu. Và thực tế, một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức đã giàu lên một cách “bất bình thường”, do lợi dụng công vụ, chức quyền mà mưu lợi riêng.

Xét về nguyên tắc đạo đức, với vai trò đại diện cho Nhà nước, thì công chức, viên chức phải vì lợi ích của Nhân dân, thực thi công vụ trên nguyên tắc tôn trọng Nhân dân, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tuân thủ các quy định của luật pháp. Tuy nhiên, nền công vụ nước ta vẫn còn nhiều hạn chế đã được chỉ ra từ hơn chục năm trước đến nay vẫn chưa được khắc phục, như: “Đội ngũ cán bộ, công chức còn nhiều điểm thiếu và yếu về phẩm chất, tinh thần trách nhiệm, năng lực chuyên môn, kỹ năng hành chính; phong cách làm việc chậm đổi mới; tệ quan liêu, tham nhũng, sách nhiễu Nhân dân vẫn còn diễn ra trong một bộ phận cán bộ, công chức”[1]; “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, Đảng viên, trong đó có những Đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc”[2]. Rõ ràng, đội ngũ những người thực thi công vụ hiện nay chưa thực sự mạnh và chưa đáp ứng được  yêu cầu của nền công vụ trong thời kỳ mới, ngay ở Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình chúng ta có thể thấy ở một số biểu hiện:

- Vẫn còn tình trạng cán bộ, viên chức, người lao động chưa tận tâm với công việc, đến công sở còn tranh thủ thời gian, lạm dụng trang thiết bị công làm việc riêng.

- Một bộ phận cán bộ, viên chức, người lao động che giấu sự hách dịch, cửa quyền bằng thái độ “hòa nhã”, “đúng mực” trong các mối quan hệ trực tiếp với người dân, doanh nghiệp, nhưng không giải quyết công việc kịp thời, bản chất là sách nhiễu, vòi vĩnh một cách tinh vi. Do đó, trong đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của từng cán bộ, viên chức, người lao động phải lấy hiệu quả công việc thực tế là thước đo, tức là phải căn cứ vào mức độ hài lòng của người dân.

- Tỷ lệ bằng cấp chưa phản ánh đúng thực trạng năng lực, trình độ đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động. Việc sử dụng cán bộ chưa thực sự căn cứ vào khả năng chuyên môn, năng lực sở trường; cán bộ, viên chức, người lao động được đào tạo ở ngành ít liên quan đến nhiệm vụ chuyên môn còn nhiều, bên cạnh đó, vẫn còn một bộ phận có bằng cấp, nhưng chưa thực sự có trình độ, năng lực làm ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi công vụ.

Đây là những “điểm nghẽn”, lực cản làm giảm hiệu lực trong công vụ tại Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình!

Tính chuyên nghiệp

Ngoài các chuẩn mực chung về văn hóa công vụ, đạo đức công vụ mà chúng ta hướng tới, để góp phần xây dựng một nền công vụ trong sạch, hiệu quả; Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình cần đề cao tính chuyên nghiệp với các giá trị cơ bản sau:

Thứ nhất, Sự đầy đủ, thống nhất, rõ ràng, minh bạch trong các quy định về quy trình công việc, về trách nhiệm tập thể và cá nhân, các nguyên tắc cơ bản về văn hóa ứng xử, tác phong làm việc khi thực thi công vụ ...

Thứ hai, Từng cá nhân phải thực sự là những người có trình độ chuyên môn phù hợp với công việc được giao, có năng lực thực hiện nhiệm vụ, có ý thức, trách nhiệm, trung thực, khách quan, nắm vững các quy trình, thủ tục, thuần thục các thao tác chuyên môn, nghiệp vụ và có ý thức tuân thủ quy định của cơ quan, pháp luật của Nhà nước.

Thứ ba, Cán bộ, viên chức, người lao động thực thi công vụ phải đúng thẩm quyền, không chuyên quyền, không sử dụng quyền lực một cách bừa bãi. Thực tiễn đúc kết, chính sự chuyên quyền của cá nhân kết hợp với sự thiếu minh bạch của các quy định, trong đó đặc biệt là các quy định về trách nhiệm giải trình dẫn đến tình trạng tham ô vặt, nhũng nhiễu của một bộ phận cán bộ, viên chức, người lao động. Do vậy, mọi hoạt động công vụ đều phải có cơ chế kiểm soát quyền lực phù hợp, hiệu quả.

Thứ tư, Tính chuyên nghiệp của một nền hành chính hiện đại hàm chứa tính phục vụ. Nền công vụ hiện đại là hướng vào phục vụ người dân, lấy phục vụ người dân làm mục tiêu chính. Người thực thi công vụ phải trọng dân, kính dân, tác phong, thái độ lịch sự, nghiêm túc, khiêm tốn; ngôn ngữ giao tiếp chuẩn mực, không hách dịch; cách giải quyết công việc hiệu quả, không cửa quyền, gây khó khăn, phiền hà cho Nhân dân.

Thứ năm, Tính hiệu quả chính là thước đo cuối cùng của tính chuyên nghiệp. Tính chuyên nghiệp sẽ được khẳng định khi mọi hoạt động công vụ được công nhận là hiệu quả.

Xây dựng và phát triển hệ giá trị văn hóa công vụ phù hợp trong thời gian tới tại Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình

Để đạt tới sự chuyên nghiệp, Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Ninh Bình sẽ tập trung xây dựng và phát triển hệ văn hóa công vụ phù hợp, bao gồm:

Một là, Tăng cường giáo dục ý thức, điều chỉnh hành vi; đề cao tinh thần, thái độ, ý thức tự giác của cán bộ, viên chức, người lao động trong thực thi công vụ là yếu tố quan trọng hàng đầu.

Hai là,  Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ về mọi mặt cho đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động bao gồm cả tri thức chuyên môn, các kỹ năng quản lý, khả năng sử dụng công nghệ, … có khả năng đổi mới, sáng tạo, “hiện đại hóa tri thức”, “hiện đại hóa con người”.

Ba là, Thể chế hóa các chuẩn mực văn hóa, đạo đức cho cán bộ, viên chức, người lao động mang tính pháp lý. Đổi mới cơ chế giám sát việc thực thi công vụ cùng với việc giáo dục đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động ý thức tự giác thực hiện đạo đức công vụ, cần thiết lập cơ chế thực thi công vụ từ bên trong, các tổ chức đoàn thể và Nhân dân, ...

Bốn là, Minh bạch đi đôi với công khai (minh bạch trong quy trình, thủ tục và phải được công khai để Nhân dân biết); danh dự đi đôi với trách nhiệm giải trình (trách nhiệm được chỉ ra rõ ràng gắn với từng cá nhân cụ thể và cá nhân phải ý thức việc thực thi trách nhiệm chính là bảo vệ danh dự cho bản thân); tự kiểm soát đi đôi với bị kiểm soát (từng cá nhân tự ý thức, tự kiểm soát hành vi đi đôi với những ràng buộc phải tuân thủ, nếu vi phạm sẽ bị xử lý); đạt mục tiêu đi đôi với Nhân dân được phục vụ tốt nhất (được đánh giá dựa trên hiệu quả phục vụ Nhân dân, mức độ hài lòng của Nhân dân).

Năm là, Tăng cường thông tin, giáo dục, tuyên truyền các giá trị văn hóa công vụ truyền thống ưu việt đối với đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động. Đồng thời, phổ biến các giá trị văn hóa tiên tiến có thể học hỏi, áp dụng.

Sáu là, Thực hiện chính sách tôn vinh, khen thưởng và xử lý kịp thời. Xây dựng ý thức làm tốt phải được khen thưởng, vi phạm phải bị xử lý. Công bằng trong khen thưởng, xử lý sẽ tạo ra động lực cho mỗi cá nhân, làm lành mạnh hóa hoạt động công vụ, cũng giúp phòng ngừa, ngăn chặn tệ vòi vĩnh, tham nhũng vặt trong quá trình thực thi công vụ, nâng cao trách nhiệm công vụ của cán bộ, viên chức, người lao động, là cơ sở để xây dựng hoạt động công vụ hiệu quả, mang tính phục vụ Nhân dân cao./.